Spengense Molen te Kockengen

Spengense Molen

Kockengen, Utrecht

Nationale Molendag 2024
zaterdag 11-5
van
10:00:00
tot
17:00:00
bij voldoende wind draait de molen
Nationale Molendag 2024
zondag 12-5
van
12:00:00
tot
17:00:00
Molen is open maar draait niet

Over Spengense Molen

De huidige molen is gebouwd in 1841 nadat een voorganger in de nacht van 8 op 9 mei dat jaar was afgebrand.
De nieuwe molen kreeg een scheprad naar de ideeën van Jan Blanken Jansz., vaak "het vereenvoudigd stelsel" genoemd. Hier bestond dat uit een ijzeren tandkrans, rechtstreeks op het scheprad aangebracht en aangedreven door een eveneens ijzeren bonkelaar.
Het bleek volstrekt geen succes: na 10 jaar tobben heeft men de molen omgebouwd tot een 'normale' schepradmolen. Dit voldeet wel, al bleven er problemen met het metselwerk boven de (toen gedempte) waterloop van het 'vereenvoudigde' scheprad. Dit laatste zou pas in 1987(!) definitief worden opgelost. 

Tot 1962 bleef de molen voor bemaling van de polder Spengen in gebruik. In 1963 kwam de molen in bezit van de Stichting De Utrechtse Molens. Zeer lang, van 1915 tot 1960, was Dirk Blom hier molenaar. 

In de jaren 1985/1986 onderging de molen een ingrijpende restauratie. Tevens werd de molen opgevijzeld en rechtgezet. Tot die grote restauratie had de molen een vangstok i.p.v. een evenaar; deze laatste constructie bleek evenwel de originele en is toen ook weer aangebracht.

Was de molen daarmee constructief gezien weer helemaal in orde, waterstaatkundig moest er nog iets noodzakelijks worden verricht. Bemaling van deze (gezamenlijk) 1150 ha. grote polder werd na ca. 1965 een steeds groter probleem door de peilverlaging, gecombineerd met de inklinking van de veengrond. Hierdoor was de tasting van het scheprad sterk verminderd: rond 1980 bedroeg die nog maar 20 cm.
In 2011 was het zover: men heeft toen de wateras 32 cm. laten zakken en de diameter van het scheprad met 46 cm. vergroot. Tegelijk werden de bladen versmald van 52 naar 33 cm. terwijl ook het afschot werd aangepast. Na deze ingreep bedroeg de tasting ongeveer 70 cm. Zo was deze molen na tientallen jaren van veel te weinig water weer echt voor zijn taak als poldermolen berekend. 

Eind 2021 heeft men deze molen, net als de meeste andere van de SDUM, preventief stilgezet: onderzoek naar de kwaliteit van de roeden had in de provincie Utrecht vrij veel problemen aangetoond. Niet veel later bleek met deze molen veel meer aan de hand dan alleen de roeden: zo waren boventafelement en onderzetel ernstig aangetast door de bonte knaagkever en verkeerde ook de trap overwegend in slechte staat. 

In mei 2023 begon men met een ingrijpende herstelklus, waarbij vervanging van de roeden niet eens hét ding was. Na omhoogbrengen van het bovenhuis, waarbij die onderzetel vrijkwam, bleek pas hoe desastreus het ongedierte daar bezig was geweest: vrijwel alles moest worden vervangen. 
Eind september was het werk in zoverre gereed, dat men het bovenhuis weer op de geheel vernieuwde onderzetel kon laten zakken. Inmiddels was het metselwerk van de waterloop ook hersteld.
6 februari 2024 arriveerden beide nieuwe roeden bij de molen, op 15 februari stak men de buitenroede. De binnenroede, die toen nog vervangen moet worden, diende daarbij als houder van de takels.
Op 21 februari ging de oude binnenroede eruit en werd de nieuwe gestoken. 
Omdat het niet mogelijk was, met een grote kraan bij deze molen te komen, ging alles hier op de ouderwetse manier, dus met takels en lier. 
Nadat al eerder was proefgedraaid, kon deze molen op 16 maart 2024, na ruim 2 jaar stilstand, weer draaien en ook malen.

Evengoed bleek al snel dat men hier tóch niet klaar was: begin juni, net na het uitgassen van de wipmolen te Breukelen, is deze molen aan de beurt. Hier wordt op 10 juni de geel-groene jas aangetrokken, waarna de molen via gassen ontdaan zal worden van de - hardnekkige - bonte knaagkever.

Opmerkelijk is de zeer oude Fyenoord-bovenas uit 1841, nog zonder waterhol.

Bouwjaar
1841
Functie
Molenaar
Pieter Lemmens / Chiel Meinema / John van Schaik
Telefoon
030-2281262 / 035-6235534
Aandrijving
Adres
Wagendijk 72
3628 ET Kockengen
Utrecht
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Zaterdag en op afspraak
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

Spengense Molen te Kockengen

Locatie

Bezoekadres
Wagendijk 72
Gemeente
Stichtse Vecht
Plaats
Kockengen
Postcode
3628 ET
Plaats (postadres)
Kockengen
Provincie
Rijksdriehoek: X
124069
Rijksdriehoek: Y
463731
WGS84: N (breedtegraad)
52.16088
WGS84: E (lengtegraad)
4.93516

Contact

Eigenaar
Stichting De Utrechtse Molens
Telefoon
030-2281262 / 035-6235534

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 0,512
Specificaties
Diam. scheprad: 6,1672 m, breedte scheprad: 0,33 m

Registratienummers

DHM-databasenummer
197
Rijksmonumentnummer
23720
Ten Bruggencatenummer
00024