Landzigt te Zuid-Beijerland

Landzigt

Zuid-Beijerland, Zuid-Holland

Over Landzigt

Na de bedijking van de polder Groot Zuid-Beijerland in 1631 ontstond een langgerekte bebouwing in dit relatief jonge dorp. Hier stond al in 1659 aan de Hitsertsedijk een houten wipkorenmolen, eigendom van de ambachtsheren van Zuid-Beijerland. De streekbewoners waren verplicht hun graan door hem te laten malen. Het was dus een zgn. dwangmolen.
Voor rekening van de diaconie werd ook tarwe voor de armen gemalen. Als maalloon ontving de molenaar lange tijd tien stuivers per zak. In verband met de belasting op het gemaal moesten molenaar en knecht vanaf 1805 bij ordonnantie de eed op het gemaal afleggen.

Een gevelsteen op de noordoostzijde herinnert aan de bouw van de nieuwe ronde stenen molen. Het opschrift luidt: De eerste steen gelegd door Am Blaak Bzn op den 24 maart 1857 geboren 27 dec. 1849. Dit was de 7-jarige zoon van eigenaar Bastiaan Blaak. Deze stenen molen was de opvolger van de wipkorenmolen. Deze stond op dezelfde plaats en is vanwege de bouw van de nieuwe molen afgebroken.

Van 1925 tot 1953 huurde Hendrik de Kuyper de molen en maalde met twee koppel 16der stenen, een regulateur en een gecombineerde haverpletter/graanbreker.
In 1955 werd hij eigenaar van deze, inmiddels wat vervallen, molen en liet prompt een restauratie uitvoeren. Het rollenkruiwerk werd vervangen door het voeghoutenkruiwerk van de voormalige molen van de polder De Vereeniging in Pieterzijl.
In 1962 werd fouragehandelaar Adrianus Kruidenier eigenaar. Tot 1975 gebruikte hij de molen als opslagplaats (hij had ook nog enige tijd geprobeerd met de molen te malen, maar beschikte helaas niet over het benodigde vakmanschap). 

Toen Maarten Hunink eigenaar werd, verliep het anders: de molen werd met behulp van vele vrijwilligers in eigen beheer gerestaureerd en kwam daarna weer in bedrijf voor het malen van graan. Hunink verwierf al snel een trouwe klantenkring voor zijn zelfgemalen producten.

Huninks bedrijf draaide uitstekend, maar op 25 januari 1990 ging het mis: tijdens de zeer zware storm die toen woedde liep het wiekenkruis (in eerste instantie langzaam) door de vang en ontstond er brand. Hunink, die die dag elders was, keerde te laat in Zuid-Beijerland terug om nog in te kunnen grijpen: toen de vang eenmaal was doorgebrand ging de molen veel sneller draaien, al voorkwamen de remkleppen in de fokken dat de molen er echt volstrekt vandoor ging. Pas toen de voeghouten waren doorgebrand sloegen de roeden tegen de grond en werd het wiekenkruis weggeslingerd. Tijdens de val werd de lange spruit kromgeslagen en brak de askop.

Na deze enorme tegenvaller zat men niet bij de pakken neer maar ging over tot actie: om te beginnen werd op 1 februari 1990 de Stichting Molen Landzigt opgericht. Deze had als duidelijk doel, de molen in maalvaardige staat te herbouwen.

Ongeveer een jaar later was het herstel daadwerkelijk aan de gang: eerst werd het muurwerk van de romp hersteld, waarna nieuwe zolderbalken, een spoor- en bovenwiel en een koningspil werden geplaatst. Boven- en spoorwiel waren door vrijwilligers gemaakt. Het bovenschijfloop, anno 1801, is afkomstig van de Putmolen in Aarlanderveen en, door de brand aldaar, voor die molen ongeschikt geworden. Het is verkleind van 33 naar 29 staven en de staven zelf zijn afgedraaid (maar de brandplekken uit Aarlanderveen zijn nog altijd zichtbaar...). De nieuwe bovenas was reeds vóór de brand gegoten en oorspronkelijk bedoeld voor Daams' molen in Vaassen.
Op 16 mei 1992 werd een geheel maalvaardige Landzigt officieel in gebruik genomen en was sindsdien weer geregeld in bedrijf voor het malen van graan. In 2006 kocht Hunink de molen terug van de stichting.

Begin 2014 verkocht Maarten Hunink molen en bedrijf aan Peter Reedijk. De molen heeft toen nog geregeld gemalen maar kwam tenslotte buiten bedrijf. In het najaar van 2023 bleken beide roeden in minder goede staat. Bezoek blijft intussen mogelijk! 

Een opmerkelijk feit: in 1984 was de toenmalige Pannevis-roede gestreken en vervangen door een nieuw gelast exemplaar. De Pannevis bleek toch minder slecht dan gedacht en doet inmiddels alweer jaren dienst als staartbalk van 'The Lily' te Amelup (Australië), de molen die daar werd gebouwd op initiatief van een geboren Nederlander. Bepaalde delen, zeker de kap, zijn een kopie van de Landzigt.

Bouwjaar
1857
Functie
Molenaar
Hans van Brakel / Pieter Dorst
E-mailadres
Aandrijving
Adres
Molendijk 19
3284 LE Zuid-Beijerland
Zuid-Holland
Open op afspraak
Nee
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Zaterdag 9.30 - 12.30 uur. 
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

Landzigt te Zuid-Beijerland

Locatie

Bezoekadres
Molendijk 19
Gemeente
Hoeksche Waard
Plaats
Zuid-Beijerland
Postcode
3284 LE
Plaats (postadres)
Zuid-Beijerland
Provincie
Rijksdriehoek: X
83957
Rijksdriehoek: Y
418603
WGS84: N (breedtegraad)
51.75161
WGS84: E (lengtegraad)
4.35835

Contact

Eigenaar
Stichting Molen Landzigt 1857
E-mailadres
info@molenlandzigt.nl

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
Maalstenen 1 : 6,27, mengketel 1:6,03
Specificaties
Maalstenen (met regulateurs): 1 koppel 16er kunststenen, 1 koppel 16er blauwe stenen, een wind aangedreven mengketel. ;
Luiwerk: sleepluiwerk, luitafel en luiwiel zijn conisch uitgevoerd.

Registratienummers

DHM-databasenummer
148
Rijksmonumentnummer
41071
Ten Bruggencatenummer
03607