De Liefde te Uithuizen

De Liefde

Uithuizen, Groningen

Nationale Molendag 2024
zaterdag 11-5
van
10:00:00
tot
04:00:00
Rondleiding
Nationale Molendag 2024
Niet open op zondag 12-5

Over De Liefde

De eerste molen op deze plek was een standerdmolen, waarvan een vroege vermelding uit 1499 is overgeleverd. Uit juridische bronnen blijken reparaties aan een molen te Uithuizen, verricht tussen 1536 en 1566.

In 1859 verkocht Jurjen Reinders Westerdijk zijn standerdmolen aan Klaas Jurjens Westerdijk. Het koopcontract meldt: "Eene wind koornmolen en de daarbij staande zogenaamde chercherswoning, en eene Behuizinge en schuur, met de vaste beklemming, totaal ƒ 7.000,--". Westerdijk deed de standerdmolen over aan H. Mulder, die deze in 1866 liet afbreken en vervangen door een nieuwe bovenkruier met stelling met de naam "De Liefde".
De oude molenberg werd voor de bouw grotendeels afgegraven. Verder lijkt het erop dat het bovenwiel uit de standerdmolen in de nieuwe molen een tweede leven kreeg.
Aanvankelijk uitgerust met twee koppel maalstenen en een pelwerk, werd later een derde koppel bijgeplaatst. Daarvan getuigt een aantal hogerop ingebrachte korbelen (die dus veel korter werden; één korbeel werd zelfs helemaal verwijderd!). De gaten in de achtkantstijlen zijn nog duidelijk te zien, temeer daar de korbelen gewoon ter plekke zijn afgezaagd. Onduidelijk is, of er in diezelfde tijd ook iets aan het pelwerk werd gewijzigd. In 1963 is het derde koppel maalstenen weer verwijderd.

Wat bij deze molen sterk opvalt is de lage overbrengingsverhouding van het pelwerk: vooral de voorloper draait niet wezenlijk sneller dan het maalwerk. De reden hiervan is niet duidelijk. Op deze molen werd tot ca. 1950 gepeld en als dat gebeurde was het dus noodzakelijk dat de molen daarbij wel zeer snel draaide! 

De hals'steen' is gemaakt van gietijzer (niet massief), waarvan de baan voorzien is van een laagje babbits; een in Groningen hier en daar voorkomende lagerconstructie.

Op 19 juni 1935 ging de molen omstreeks 5 uur 's morgens, toen er plotseling krachtige wind opstak, achteruit aan de hol. Aan te nemen is dat de kleppen van de zelfzwichting dichtsloegen en niet meer open te krijgen waren. Met grote moeite kreeg men de molen onder controle. De schade was aanzienlijk, molenmaker Bremer herstelde die.

De molen werd in 1950 voor ƒ 7.500,-- hersteld door Bremer, in de jaren 1961/63 gebeurde dat nogmaals, de kosten bedroegen toen ƒ 18.860,--. Op 14 oktober 1963 werd de molen officieel weer ingebruik genomen. In 1971/73 kostte een restauratie ƒ 55.300,--.

In 1992 werd de molen wederom grondig onderhanden genomen: de kap werd tijdelijk verwijderd om grotendeels te worden vernieuwd; op 14 juli 1993 werd deze geplaatst en de oude binnenroede, een nieuwe buitenroede, staart en lange schoren aangebracht.
Daarna werd er vele jaren weer gedraaid en soms gemalen.

In het voorjaar van 2017 was 'De Liefde' opnieuw aan de beurt: de zelfzwichtingskleppen werden uitgenomen en de stroomlijnneuzen van de binnenroede verwijderd. Het vervolg liet even op zich wachten, maar 13 februari 2018 werd de oude binnenroede verwijderd en een nieuwe gestoken. Eind februari was het wiekenkruis weer geheel compleet, met zelfzwichting, stroomlijnneuzen en neusremkleppen op beide roeden.

Eigenaren van 'De Liefde'
:

  • ca. 1825: Machiel Cornelis Mulder
  • 1866 en o.a. 1868: H. Mulder (van Heveskes)
  • in 1871 en 1876: wed. H. Mulder
  • sedert 1877: D. Dijksterhuis
  • 1896: wed. D. Dijksterhuis
  • sedert 1-6-1932: P. Dijksterhuis († 1944)
  • 1944-1946: wed. P. Dijksterhuis
  • 1946-1986: J. Smid († 1998)
  • 1986-1990: gemeente Hefshuizen
  • 1990 - 2019: gemeente Eemsmond
  • 2019 - heden: gemeente Het Hogeland.

 

De Sarrieshut
Bij "De Liefde" bleef de oude sarrieshut bewaard. "Sarries" is een verbastering van het franse "chercheur". Dit heeft alles te maken met de belasting op het gemaal, zoals deze tot halverwege de 19e eeuw in Nederland werd geheven (en een zwaar stempel drukte op iedereen, omdat het om het dagelijks brood ging).
Ging een boer naar de molen met zijn koren, dan moest hij heffing betalen. In de provincie Groningen stonden in de regel de woningen van de chercheurs (belasting-inners) direct naast de molen. De molenaar kreeg voor het malen geen geld, in plaats daarvan kreeg hij scheprecht. D.w.z. hij mocht een schep nemen van het gemaalde koren, dit kon de molenaar dan weer verkopen of zelf gebruiken.
Op heel veel plaatsen in Groningen stonden molens met daarnaast de sarrieshutten, maar overal is óf de molen óf de sarrieshut verdwenen. Behalve in Uithuizen dus. Deze chercherswoning staat op een tiental meters ten oosten van de molen en dateert waarschijnlijk uit de 17e eeuw. Deze sarrieshut is beschermd monument en doet tegenwoordig dienst als VVV-kantoor. Oud-eigenaar en -molenaar J. Smid was de laatste bewoner van deze hut.

 

Bouwjaar
1866
Molenaar
Henk de Haan
Telefoon
0595-432629
Aandrijving
Adres
Mennonietenkerkstraat 13
9981 BB Uithuizen
Groningen
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
op afspraak
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

De Liefde te Uithuizen

Locatie

Bezoekadres
Mennonietenkerkstraat 13
Gemeente
Het Hogeland
Plaats
Uithuizen
Postcode
9981 BB
Plaats (postadres)
Uithuizen
Provincie
Rijksdriehoek: X
240290
Rijksdriehoek: Y
603260
WGS84: N (breedtegraad)
53.408798247951
WGS84: E (lengtegraad)
6.6696110298657

Contact

Eigenaar
Gemeente Het Hogeland
E-mailadres
ceres-spijk@hotmail.com
Telefoon
0595-432629

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
Maalwerk: 1 : 6,26 en 1 : 6,50; pelwerk: 1 : 5,83 en 1 : 7,69
Specificaties
1 koppel blauwe stenen en 1 koppel kunststenen;
Gietijzeren halslager

Registratienummers

DHM-databasenummer
292
Rijksmonumentnummer
21308
Ten Bruggencatenummer
00498