De 1100 Roe te Amsterdam

De 1100 Roe

Amsterdam, Noord-Holland

Over De 1100 Roe

Molen De 1100 Roe is een zeer waarschijnlijk in of kort na 1674 gebouwde achtkante bovenkruier. Hij dient thans voor het op peil houden van het hoger gelegen water in het ca. 50 ha. grote sportpark Ookmeer, waartoe aan de Osdorperbinnenpolder onttrokken water wordt opgemalen.

Oorspronkelijk is deze molen gebouwd voor de bemaling van de Sloterbinnen- en Middelveldse gecombineerde polder onder Sloten. Als zodanig stond hij tot 1962 als "de 1100 Roe" aan de Haarlemmerweg, ca. 0,4 km ten oosten van de nog bestaande molen "de 1200 Roe".
Zoals de naam al aangeeft bestond de polder oorspronkelijk uit twee aan elkaar grenzende, maar geheel gescheiden en zelfstandige polders. Van de grootste, de Sloterbinnenpolder, is bekend dat daar al eind 16de eeuw getracht werd tot een algehele omdijking te komen. Het zou echter tot 1628 duren eer de ring van deze polder geheel gesloten was. In de toestand van beide polders kwam grote verandering toen in 1631 de Haarlemmertrekvaart en de ernaast lopende weg werden aangelegd.
Het noordelijke deel van beide polders grensde voordien aan de zuidelijke IJdijk maar werd nu afgesneden en tot twee nieuwe polders met eigen molens gemaakt. Ook vloeide hieruit het besluit voort van de commissarissen van het Haarlemse Zandpad van 6 september 1631 om aan de ingelanden van de Middelveldse polder ƒ 1000,-- voor de bouw van een molen te geven en de daarvoor benodigde grond aan de trekvaart gratis af te staan. In 1673 was vernieuwing van deze molen nodig, hetgeen aanleiding was om de Sloterbinnenpolder en de Middelveldse polder te combineren en gezamenlijk een achtkante watermolen te bouwen in het Middelveld.

In de Sloterbinnenpolder lag het Sloterdijkermeer, dat krachtens octrooi van 19 juli 1642 werd drooggemaakt en in 1644 droogviel. Dit meertje werd als ca. 111 ha. grote onderbemaling bemalen door een molen die in 1893 afbrandde. Ter plaatse werd een windmotor met centrifugaalpomp gebouwd, die niet voldeed en vervangen werd door een achtkante vijzelmolen. Deze molen, de Witte of Slangenmolen, deed tot 1925 dienst, om vier jaar later te worden onttakeld en in 1954 geheel te worden afgebroken.

De met inbegrip van de Sloterdijkermeerpolder ca. 1812 ha grote Sloterbinnen- en Middelveldse gecombineerde polder werd tot in de tweede helft van de vorige eeuw bemalen door drie achtkante molens. In het noorden van de polder stond de in 1872 vervijzelde molen de 1100 Roe die uitmaalde op de Haarlemmertrekvaart, zijnde Rijnlands boezem. Aan de oostkant stonden twee molens die uitmaalden op de Kostverlorenvaart, die deel uitmaakte van het stadswater van Amsterdam.
De zuidelijke, en met een vlucht van ca. 21,3 m. de kleinste van de twee, was in 1869 nog vervijzeld, maar werd al in 1878 afgebroken om plaats te maken voor een stoomgemaal. De niet ver van daar staande andere molen, de grotere Noordermolen, kwam in of voor 1894 buiten gebruik en werd omstreeks 1900 afgebroken.
In 1921 is de gemeente Sloten waarin polder en molens gelegen waren bij Amsterdam gevoegd. Bij raadsbesluit van 18 juli 1935 werd daarna het Algemeen Uitbreidingsplan voor Amsterdam vastgesteld, waarin de aan de westkant van de stad gelegen polders werden aangewezen voor de nieuw te bouwen tuinsteden.
Een nieuw, wat gewijzigd ontwerp werd aangenomen in 1938, waarna het uitgewerkte plan voor de tuinstad Slotermeer op 12 juli 1939 werd goedgekeurd. Vanwege de Tweede Wereldoorlog werden de plannen enige tijd opgeschort.
Omstreeks 1950 kreeg het overblijvende deel van de polder een nieuw gemaal nadat het van 1878 daterende gemaal Kostverloren ten gevolge van stadsuitbreiding buiten dienst moest worden gesteld. De in de jaren '40 buiten dienst gestelde molen werd in 1962 afgebroken om in 1965 op de huidige plaats weer te worden herbouwd.
Op die nieuwe plaats is de molen zeer geregeld in bedrijf.

Constructie
Het eiken achtkant is geplaatst op een in 1965 nieuw gemaakte en met metselwerk omklede betonnen onderbouw met waterlopen. Duidelijk is te zien dat de onderste veldkruisen grotendeels zijn afgezaagd. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het achtkant in de loop der tijd ooit zo'n 1,5 m. is ingekort. De afgezaagde, wellicht verrotte, ondereinden van de achtkantstijlen en de houten beplanking zijn toen vervangen door ca. 2 m. hoge veldmuren.
Het achtkant is in de loop der tijd al eens verstijfd met twee extra veldkruisen per veld en schoren onder de korbelen van de bovenste bintlaag. Deze schoren zijn nu echter niet meer aanwezig. Boventafelement, rolvloer, kuip en kap zijn al eens vernieuwd.
De molen is uitgerust met een stalen vijzel, die aanzienlijk kleiner is dan de vijzel op de oude locatie. Met die vijzel zou deze molen echter op de huidige plaats een veel te grote capaciteit hebben.

Bouwjaar
1674
Functie
Molenaar
Roel Gremmer
Telefoon
06-20277494
Aandrijving
Adres
Herman Bonpad 6
1067 SN Amsterdam
Noord-Holland
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

De 1100 Roe te Amsterdam

Locatie

Bezoekadres
Herman Bonpad 6
Gemeente
Amsterdam
Plaats
Amsterdam
Postcode
1067 SN
Plaats (postadres)
Amsterdam
Provincie
Rijksdriehoek: X
114621
Rijksdriehoek: Y
486793
WGS84: N (breedtegraad)
52.36754
WGS84: E (lengtegraad)
4.79434

Contact

Eigenaar
Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht
Telefoon
06-20277494

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 1,95
Specificaties
Opvoerhoogte vijzel: ca. 0,5 m

Registratienummers

DHM-databasenummer
550
Rijksmonumentnummer
5551
Ten Bruggencatenummer
10136