Breustermolen te Eijsden

Breustermolen

Eijsden, Limburg

Over Breustermolen

De Breustermolen, ook de molen van Richelle genaamd, ligt in een vleugel van een fraaie boerderij aan de Kapelkesstraat op de rechteroever van de Voer.

In de jaren dertig van de 19e eeuw was de molen met huis schuur, stal, boomgaard en tuinen eigendom van Willem Franciscus Trocquay. Omstreeks 1842, na zijn overlijden, kwam de molen met aanhorigheden in bezit van Toussaint Broers, gehuwd met een lid van de familie Trocquay. De molen vererfde later aan hun dochter Maria Isabella, getrouwd met Lambert Frederic Richelle.
De molen bleef lang in deze familie. In 1897 gingen de weduwe Richelle en de kinderen tot scheiding en deling van de nalatenschap van L.F. Richelle over. De molen werd toen toegewezen aan de zoon Tossanus, die bij zijn vader het molenaarsvak had geleerd.
De molen met de boerderij en de boomgaarden vererfden in 1937 vervolgens aan de zoon Gerardus Hubertus. Joseph Tossanus een zoon van dit echtpaar kreeg de molen in 1959. Tenslotte volgde in december 1988 Johannes Margaretha Gerardus Antonius Richelle zijn vader als eigenaar op.

Na het stilleggen van de molen en het boerenbedrijf richt het familiebedrijf zich voornamelijk op het telen van fruit. De omgeving van Eijsden is vanouds bekend om zijn fruitteelt.

Merkwaardig is, dat de molen tot 1931 met een houten waterrad, een houten gangwerk en twee koppel stenen heeft gemalen. De inrichting van de meeste watermolens in de streek was toen al in ijzer uitgevoerd. Het waterrad was een laag middenslagrad voorzien van een kleine krop waarvan de maalsluis, die met een haal werd bediend, nogal ver van het waterrad aangebracht. Het waterrad fungeerde dan ook meer als onder- dan als middenslagrad. De middellijn van de waterraderen, die regelmatig vervangen werden, bedroeg doorgaans 5.00 m. en de breedte 0,55 m.
Het vermogen dat deze smalle waterraderen konden ontwikkelen was betrekkelijk gering en zij verbruikten ook relatief veel water.

In 1931 plaatste N.V. Machinefabriek en IJzergieterij P. Konings uit Swalmen een Francisturbine en een maalstoel met drie koppel stenen voorzien van een riementransmissie geplaatst. Opmerkelijk is, dat de Francistrubine hier is uitgerust met vaste leidschoepen, dit in tegenstelling tot vrijwel alle andere Limburgse turbines van die constructie: die hebben verstelbare leidschoepen. In de molen hangt een constructietekening van de fa Konings uit Swalmen met daarop een Francisturbine.
Boven de turbine werd tegen de gevel een stenen turbinekamer gebouwd, die met een dak van golfplaten werd afgedekt.

De maalstenen liggen naast elkaar op de steenzolder. Het linker- en het middenkoppel zijn 16der kunststenen. Het linkerkoppel stenen heeft een recht pandselscherpsel en is afkomstig van de Slaanmolen. Het rechterkoppel is een 15der, mogelijk Franse stenen, met een 19e eeuwse achtkante steenkuip.
Elke steenspil is voorzien van een houten riemschijf of poelie en een klauwkoppeling om de maalsteen buiten bedrijf te zetten. Op de vertikale turbine-as bevinden zich drie poelies, waarover drie drijfriemen naar de poelies op de steenspillen kunnen worden gelegd. Het vermogen van de turbine is maar toereikend voor één koppel stenen. Alle poelies hebben een middellijn van 1,00 m. Het toerental van de maalstenen is derhalve even groot als dat van de turbine en bedraagt vermoedelijk 80 tot 90 omwentelingen per minuut.
De maalstoel onder de steenzolder bestaat uit gietijzeren kolommen. Onder elk koppel stenen staan, zoals bij dit type maalstoel gebruikelijk, twee kolommen waartussen een brug is geklemd. Deze brug ondersteunt de taatspot van de steenspil met de steenlicht om de hoogte van de loper te kunnen instellen.
Op de steenspil van het middenkoppel stenen bevindt zich een apart drijfwerk bestaande uit een conische tandwieloverbrenging op een horizontale as en een elektrische aandrijving.

De watermolen is als zodanig tot 1972 in bedrijf geweest. Er werd toen nog uitsluitend gerst in loon gemalen.

In het begin van de jaren '80 van de twintigste eeuw voerde het Technisch Adviesbureau van de Unie van Waterschappen, TAUW genaamd, een onderzoek uit naar de mogelijkheid om de bestaande watermolens in Nederland geschikt te maken voor elektriciteitsopwekking. De Breustermolen en de Groote Molen in Meerssen waren de eerste in Limburg, die voor de opwekking van elektriciteit en levering aan het openbare elektriciteitsnet werden ingericht. De investeringen werden gedeeltelijk gesubsidieerd. De terugverdientijd van de investering zou ongeveer 5 jaar zijn, zo werd verwacht. Voor de Breustermolen werd gekozen voor de opwekking van gelijkstroom, die met behulp van een mutator werd omgezet in wisselstroom. De gelijkstroomgenerator had een vermogen van 24 kW. In januari 1986 was de installatie gereed. De resultaten bleven echter ver beneden de verwachting; het opgewekte vermogen bedroeg ongeveer 3 kW. Enige maanden later werd de proef dan ook beëindigd.
In maart 1989 werd de complete elektriciteitsinstallatie overgenomen door C. Spelt, eigenaar van de Groote Molen in Meerssen.
De Breustermolen werd na het wegnemen van de installatie weer in de oude maalvaardige staat teruggebracht.

Anno 2017 was de staat van onderhoud problematisch: het dak is aan vervanging toe en ook zijn sommige vloeren onbetrouwbaar. Op zich lijkt deze molen nog wel maalvaardig.

Bouwjaar
1791
Type
Functie
Molenaar
J.T.G. Richelle
E-mailadres
Aandrijving
Adres
Kapelkesstraat 66
6245 AK Eijsden
Limburg
Open op afspraak
Nee
Open voor publiek
Nee
Openingstijden
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

Breustermolen te Eijsden

Locatie

Bezoekadres
Kapelkesstraat 66
Gemeente
Eijsden-Margraten
Plaats
Eijsden
Postcode
6245 AK
Plaats (postadres)
Eijsden
Provincie
Rijksdriehoek: X
177364
Rijksdriehoek: Y
308739
WGS84: N (breedtegraad)
50.76816
WGS84: E (lengtegraad)
5.70419

Contact

Eigenaar
J.T.G. Richelle
E-mailadres
j.richelle@hetnet.nl

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 1
Specificaties
Maalstenen: 2 koppels 16er kunststenen en 1 koppel 15er kunststenen
Gangwerk
ijzer, riemtransmissies

Registratienummers

DHM-databasenummer
497
Rijksmonumentnummer
15492
Ten Bruggencatenummer
01142